«Հայի համբերությունն անսպառ չէ». Զաքար Խոջաբաղյան

...Մենք մեզ ոչ մեկից չենք գերադասում,
 Բայց մե՛զ էլ գիտենք' մեզ հայ են ասում...




Որոշել էի չանդրադառնալ Հայաստանում վերջերս առանձնակի ակտիվացած «բազմազաններին», և թերևս հենց այդպես էլ կլիներ, եթե համացանցում չհանդիպեի «Ձեր նմաններն են պատճառը, որ մեր տղաները էսօր սահմանին զոհվում են» խորագրով հոդվածը` տպագրված 1in.am լրատվական կայքում: Հոդվածը ներկայացնում է իրեն գրող և հրապարակախոս համարող մի տիկնոջ՝ ոմն Մարինե Պետրոսյանի գրառումը, որը սույն անձնավորության կողմից վերջերս հնչեցվող հերթական դատարկաբանությունն է:
Խնդրին անդրադառնալուս հիմնական դրդապատճառն այն էր, որ սույն տիկինը` իրեն (և իր, այսպես ասած, ընկերախմբի որոշ կարկառուն ներկայացուցիչներին) հատուկ ցինիզմով, հայկական արժեհամակարգը իրենց մեջ կրող մի խումբ երիտասարդների մեղադրում է Հայաստանի սահմանին մեր տղաների զոհվելու մեջ: Բանն այն է, որ հոդվածին կցված նկարում պատկերված երիտասարդներից ոմանք` արդեն իրենց պարտքն են կատարում Հայրենիքի ու Ազգի հանդեպ և այսօր ծառայում են Հայաստանի Հանրապետության Զինված Ուժերում, իրենց կյանքը վտանգում են` պաշտպանելով ոչ միայն Հայաստանի Հանրապետության սահմանը, այլև սույն ցինիկ մտեքերն արտահայտող դատարկապորտներին, ովքեր այդ նույն ժամանակ իրենց տանը կամ աշխատավայրում, հարմարավետ սենյակներում` համակարգչի առջև նստած «հայրենասիրություն» են խաղում և իրենց հատուկ լկտիությամբ մեղադրում նույն այդ երիտասարդներին սահմանում զոհեր տալու մեջ: Թերևս նրանց մեղավորությունն է, որ այդ նույն ժամանակ, երբ նրանք իրենց կյանքը վտանգելով պաշտպանում են մեր երկրի սահմանները, այստեղ` թիկունքում, որոշ ապազգային տարրեր ոչ միայն զազրախոսում են նրանց հասցեին, այլև ակտիվորեն սատարում բազմաբնույթ երևույթներ, որոնք միտված են խարխլելու հազարամյակների խորքից եկող հայկական արժեհամակարգը (որի բարձրագույն արժենքներից է հայկական Ընտանիքը): Զարմանալի չէ, որ այդ երիտասարդներին ֆաշիստ պիտակավորող որոշ «երևույթներ» նույն ջանասիրությամբ պաշտպանում և խրախուսում են զինծառայությունից խուսափող տարբեր անհատների և կազմակերպությունների ներկայացուցիչների:
Ավելորդ չէ նշել նաև, որ սույն տիկինը վերջերս ևս մի անգամ «փայլեց» իր կերպարով' հայտարարելով, որ հիմարություն է պնդել, որ Ընտանիքը հայ մարդու համար սրբագույն արժեք է: Չցանկանալով քննել նրա և նրա միտքը կիսողների ծագումնաբանական խնդիրը' կցանկանայի ուշադրություն հրավիրել այն հանգամանքի վրա, որ սույն անձնավորությունը, մեղադրելով մարդկանց ազգի անունից խոսելու մեջ և «Հայ ընտանիքը հայ մարդու սրբագույն արժեքն է» արտահայտությունը հիմարություն որակելով, չի զլանում ամենատարբեր առիթների դեպքում հանդես գալ ժողովրդի անունից' ամենատարբեր դատարկաբանություններով: Սույն տիկնոջը և նրա համախոհ ընկերախմբին մի բան կարելի է ասել. ազգի անունից հանդես գալու համար անհրաժեշտ պայման է նախ և առաջ ազգային արժեհամակարգով ապրելը և ազգային արժեհամակարգի կրողը լինելը: Հայ մարդն իր հազարամյակների պատմության մեջ բազմիցս ցույց է տվել Ընտանիքի դերը հայի կյանքում: Այսօր էլ Հայ մարդն իր կյանքը, իր ժամանակը զոհաբերում է հանուն իր ընտանիքի, իր զավակների բարեկեցության և խաղաղ ապագայի: Եւ, թերևս, հայ ընտանիքի նկատմամբ Ձեր արտահայտած դիրքորոշումը ամենավառ վկայությունն է այն բանի, որ Դուք առնվազն չեք վաստակել բարոյական այդ նվազագույն իրավունքը' արտահայտվելու հայ ազգի անունից: Սույն տիկինը գրում է, որ «Հայի համար «միշտ հայ» լինելը երազանք լինել չի կարող, եթե հայոց պատմություն չգիտեք ձեզ հիշացնեմ' հայը միշտ եղել ա, բայց հաճախ եղել ա թույլ ու անազատ»: Այսքանն էլ բավական է, որպեսզի գաղափար կազմենք Հայոց պատմության վերաբերյալ Ձեր գիտելիքների մակարդակի մասին, այս դեպքում թերևս տեղին կլինի ասել' տգիտությունից: Ավելորդ չեմ համարում մեջբերել հայի վերաբերյալ հայտնի մեկի խոսքերը, ով ավելի ազնիվ էր, ի տարբերություն ոմանց, և խոստովանում էր հայ ազգը ոչնչացնելու իր նկրտումները:
«Հայը այն ազգն է, որի մայրը' 1915 թվականի ցեղասպանության ժամանակ, Դեր-Զորի անապատում, մանկանը ձեռքին, ծարավին ու սովամահությանը մատնված, հրակեզ արևի տակ, հայոց այբուբենն էր սովորեցնում նրան»:



Լոուրենս Արաբացի

Հայ ազգի միշտ հայ մնալու ցանկությունը և հանուն դրա պայքարն ընգծող բազմաթիվ օրինակներ կարելի է բերել, բայց սա էլ բավական է` ցույց տալու, որպեսզի ընչաքաղցով տառապող և սոցիալական խնդիրները դրոշակի պես արծարծող մի խումբ անձիք հասկանան, որ հայ մարդու համար սոցիալական վատ պայմաններից, ընտրակեղծիքներից (և այլն' արդեն ստանդարտ փաթեթ դարձած արտահայտություններից) առավել կարևոր է և, թերևս, ԱՄԵՆԱԿԱՐԵՎՈՐՆ Է եղել (և այսօր էլ շարունակում է լինել) ՄԻՇՏ ՀԱՅ մնալը: Իսկ Հայ մնալու կարևորագույն երաշխիքը, ինչը բազմիցս փաստել են մեր մեծերը, ՀԱՅ ԸՆՏԱՆԻՔՆ է: Արդար լինելու համար, պետք է նշեմ նաև, որ Ձեր այդ դատարկաբանությունները նորություն չեն մեզ համար: Դեռ Արցախյան ազատամարտի տարիներին ներկայումս ձեր գաղափարական առաջնորդ հանդիսացող, իսկ այն ժամանակ Հայաստանի Հանրապետության նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը ձեր ընկերախմբի բնույթին հատուկ ցինիզմով հայտարարեց, որ
 «Պետք է ենթադրել, թե Ադրբեջանի կազմում ինքնավար հանրապետության կարգավիճակը լիովին կբավարարեր բոլոր կողմերին, չէ որ այդ դեպքում Ղարաբաղը կմնա  Ադրբեջանի կազմի մեջ, պահպանելով հանրապետության տարածքային ամբողջականությունը , իսկ ղարաբաղցիներն, իրենց հերթին, կունենան  ապահովված կենսագործնեություն: Ահա մեր դիրքորոշումը»:
 Լեվոն Տեր-Պետրոսյան, «Կոմսոմոլսկայա պռավդա», 5.03.1992г
/«Хотелось бы думать, что статус автономной республики в составе Азербайджана полностью удовлетворил бы все стороны, ведь при этом Карабах остается в составе Азербайджана, территориальная целостность республики сохраняется, а карабахцы, в свою очередь, имеют гарантированную жизнедеятельность. Вот наша позиция.»
Левон Тер-Петросян, «Комсомольская правда», 5.03.1992г./
Հատկանշական է, որ նա այդ հայտարարույթուններն անում էր այն ժամանակ, երբ սահմանին Հայ տղաներն էին իրենց կյանքը նվիրաբերում Հայոց պետականության կերտման և ազգապահպան սուրբ գործին: Ավելորդ եմ համարում հիշեցնել, թե ինչ տեղի ունեցավ այդ նախագահի հետ, ով այդպես էլ չհասկացավ հայի հավիտենականության գաղտնիքը (կամ էլ պարզապես չուզեց համակերպվել այդ իրողության հետ):
Պետք է նշեմ նաև, որ, ինչպես նշված է Ձեր խոսքում' «հայի դարավոր երազանքը ազատ և ուժեղ Հայաստան ունենալն ա», այդ Ազատ և Ուժեղ Հայաստանը, ոչ Դուք, և ոչ էլ Ձեր նմաններն են շահել և պահում, այլ այն ազնվագույն հայորդիները, ովքեր, ի տարբերություն Ձեզ, լավ գիտեն Հայոց պատմություն և իրենց կյանքը փորձում են ապրել հայեցի' հայկական արժեհամակարգին հարիր բարոյական սկզբունքներով: Նրանցից լավագույններն իրենց կյանքն են զոհել հանուն այսօրվա անկախ Պետականության և, եթե հարկ լինի, վաղը նույնպես այսօրվա հայորդիներն իրենց կյանքի գնով կպահեն Ազատ և Ուժեղ Հայաստանը, կիրականացնեն այն օր-օրի ավելի ուժեղ և ամբողջական դարձնելու երազանքը: Եւ հենց այդ սկզբունքներից ելնելով է, որ, անտեսելով ազգի տականքը, Հայաստանի Հանրապետության Զինված Ուժեր ծառայության են մեկնում հետևյալ խոսքերով.

«Գնում եմ բանակ վերցնելով ինձ հետ 3 բան:

Շիրազի ոգին`

Ես ամբողջովին քոնն եմ, Հայրենիք,
 Եվ մոմի նման, ճամփեքիդ վրա
 Քո փառքի համար թե մի օր վառվեմ,
 Մոխրաբիծ անգամ ինձնից չի մնա։

Նժդեհի կամքը`

Ապրել ու գործել միայն այն բանի համար, որի համար արժե մեռնել, և մեռնել միայն այն բանի համար, որի համար արժեր ապրել...

Թումանյանի տիեզերական բարությունը`

Ինչքա՛ն ցավ եմ տեսել ես,
 Նենգ ու դավ եմ տեսել ես,
 Տարել, ներել ու սիրել, —
 Վատը՝ լավ եմ տեսել ես»:

 Հ.Գ.

Նաև Ձեր և Ձեր նմանների անվտանգությունը երաշխավորող, այս պահին իրենց կյանքը հանուն խաղաղության վտանգած, Հայաստանի Հանրապետության սահմանը պահող հայ երիտասարդների հասցեին արտահայտվելիս` բարոյականություն ունեցեք, եթե շնորհակալություն չեք հայտնում, գոնե լպիրշ վերտառություններով հոդվածներ մի գրեք: Որովհետև որքան էլ անսպառ թվա հայորդու ներողամտությունը և մարդասիրությունը, նենգ ու դավը տանելու, ներելու և սիրելու կարողությունը, վատը` լավ տեսնելու ունակությունը, միևնույնն է` Հայի համբերությունն անսպառ չէ: Եւ Դուք պետք է որ լավ իմանաք` ինչ է տեղի ունենում Հայ տեսակը ոչնչացնել ցանկացողների հետ, երբ լցվում է հայի համբերության բաժակը: Իսկ եթե այնուամենայնիվ Հայոց պատմության՝ Ձեր գիտելիքների պաշարը չբավականացնի, խորհուրդ եմ տալիս ընթերցել Սասնա Ծռեր Էպոսը:


ՄԻՇՏ ՀԱՅ' Զաքար Խոջաբաղյան
bnaban.am

http://bnaban.am/index.php?option=com_content&view=article&id=3790%3Azaqar&catid=74%3A-viewpoint&Itemid=418&lang=am