Thursday, June 7, 2012

Արգիշտի 2-րդ ,Ռուսա 2-րդ


Արգիշտի 2-րդ

Ռուսա I-ին հաջորդում է նրա որդի Արգիշտի II-ը: Աղբյուրներից դատելով` Սարգոնի
արշավանքին հաջորդող շրջանում, բացի Ուրմիո լճի հարավային հենարանից, Վանի թագավորությունը տարածքային այլ կորուստներ չէր ունեցել: Տերության դիրքերի վերականգնումը հարավային սահմանագծում իրականացվեց բավական արագ: Վանի թագավորության համար հյուսիսում հայտնվել էր լուրջ թշնամի` կիմերների ցեղը, իր հերթին Ասորեստանն էլ Փոքր Ասիայում ձեռք էր բերել նոր հակառակորդ: Վտանգավոր թշնամիների հայտնվելու պատճառով մերձեցում է նկատվում Ասորեստանի և Վանի թագավորության հարաբերություններում: Բարիդրացիական էին հարաբերություններն Ասորեստանի նոր գահակալ Սինաքերիբի (Սենեքերիմի) հետ: Այս պայմաններում Արգիշտի II-ը զենքն ուղղում է արևելք` Արաքսի հարավով հասնելով մինչև Կասպից ծով: Վերանվաճված տարածքներում արքան հիմնադրում է երկու խոշոր ամրոց` Խալդի աստծո և իր անուններով:
Ռուսա 2-րդ

       Վանի թագավորության    վերջին ականավոր   տիրակալը   դարձավ  Ռուսա II-ը   (Ք.ա. մոտ 685-645 թթ.)`  Արգիշտի II-ի որդին: Նա շարունակեց Սարդուրի II-ի սկսած կառավարման համակարգի բարեփոխումը` համադաշնությունների համակարգից անցումը գերկենտրոնացված պետական կառավարման մոդելինԶարկ տրվեց քաղաքաշինությանը. հիմնվեցին ընդարձակ բնակելի թաղամասեր ունեցող բազմաթիվ նոր քաղաքներ: Անցկացվեցին նոր ջրանցքներ, հիմնվեցին այգիներ, զարգացան արհեստներն ու առևտուրը, ծաղկում ապրեց ամբողջ տնտեսությունը: Ռուսա II-ի արտաքին քաղաքականության մասին տեղեկանում ենք, որ իշխանության առաջին տարիներին նա արշավանքներ է կազմակերպում Եփրատից արևմուտք տարածվող մի շարք երկրների դեմ: Ք.ա. 660-ական թթ. սկզբին կրկին սրվում են հարաբերությունները Ուրարտուի և Ասորեստանի միջև: Այդ ժամանակաշրջանի ասորեստանյան մի քանի աղբյուրներ վկայում են Վանի տերությունից սպասվող սպառնալիքի մասին: Վանի տիրակալը հիշատակվում է կիմերների հետ Ասորեստանի հանդեպ թշնամական գործողություններ ծրագրելիս: Հայկական լեռնաշխարհի հյուսիսային և հյուսիսարևմտյան շրջաններում հաստատված կիմերները դեռևս Ք.ա. 715-714 թթ. թշնամական արշավանքներ էին ձեռնարկել Վանի տերության դեմ` դրանով նաև նպաստելով վերջինիս թշնամի Ասորեստանի հաջողությանը: Հատկանշական է, որ Ռուսա II-ը կիմերների դեմ ռազմական պայքար չի սկսում, այլ դիմում է դիվանագիտական հնարքի: Նրան հաջողվում է բարեկամական և դաշնակցային հարաբերություններ հաստատել կիմերների հետ և նպաստել նրանց` Փոքր Ասիայի արևելք տեղափոխվելուն: Կիմերները հաստատվեցին Կապադովկիայի տարածքում, որը միջնադարյան հայկական աղբյուրներում նրանց անվամբ կոչվում է Գամիրք: Իսկ Փոքր Ասիայի տարածքից Ռուսան կարողանում է կիմերներին ուղղել Ասորեստանի դեմ: Փաստորեն դիվանագետ արքան ոչ միայն կարողանում է կանխել կիմերների հնարավոր հարձակումներն իր երկրի դեմ, այլև կեսդարյա թշնամուն դարձնում է իրեն դաշնակից և ուղղում իր հին թշնամու` Ասորեստանի դեմ:

   Ք.ա. 650-ական թթ. առաջին կեսին տեղի են ունենում ռազմական բախումներ Ասորեստանի և Վանի թագավորության միջև: Այդ ժամանակ Ուրարտու-Արարատի դեմ ռազմական գործողություններ են սկսում հյուսիսից հայտնված նոր հակառակորդները` այս անգամ սկյութները, ինչը չի բացառվում, որ հրահրված լիներ Ասորեստանի կողմից: Ասորեստանի և Վանի թագավորության պատերազմը հավանաբար ավարտվել է նրանց միջև բարեկամություն ենթադրող խաղաղության պայմանագրով: Համենայն դեպս, Ք.ա. 652 թ. Ռուսա II-ը բարեկամական ուղերձով պատվիրակություն է ուղարկում Ասորեստանի արքայի մոտ:

No comments:

Post a Comment